Menu Đóng

Bệnh tâm thần phân liệt ở trẻ em có nguy hiểm không?

Tâm thần phân liệt ở trẻ em là bệnh tâm thần nặng có khuynh hướng tiến triển từ từ và mãn tính. Trẻ mắc phải chứng bệnh này sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình học tập, phát triển nhân cách và sống tách biệt với mọi người.

Tâm thần phân liệt ở trẻ em là gì?

Tâm thần phân liệt (tiếng Anh: Schizophrenia) là một dạng loạn thần nặng có tiến triển từ từ và mãn tính. Bệnh lý này đặc trưng bởi các biểu hiện loạn thần như ảo giác, hoang tưởng, ngôn ngữ và hành vi thanh xuân khiến cho người bệnh dần dần tách khỏi cuộc sống và sống cô lập với những người xung quanh. Người bị tâm thần phân liệt thường có những ý nghĩ, hành vi kỳ dị, ít biểu lộ cảm xúc, khả năng học tập, làm việc giảm sút và dần dần trở thành gánh nặng cho cả gia đình lẫn xã hội.

Tỷ lệ mắc bệnh tâm thần phân liệt rơi vào khoảng 0.8 – 1% dân số thế giới và gần như không có sự chênh lệch giữa các vị trí địa lý, xã hội, văn hóa hay điều kiện kinh tế. Nguy cơ mắc bệnh ngang bằng ở nam và nữ, trong đó nam thường khởi phát bệnh trong giai đoạn 20 – 28 tuổi và nữ giới khởi phát muộn hơn từ 26 – 32 tuổi. Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp khởi phát bệnh sớm hơn từ 10 – 18 tuổi.

Bệnh tâm thần phân liệt ở trẻ em có triệu chứng khá giống với người trưởng thành nhưng các hoang tưởng và ảo giác thường ít phức tạp hơn. Tuy nhiên, bệnh khởi phát sớm sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng hơn đối với sức khỏe, khả năng học tập và giới hạn cơ hội nghề nghiệp của trẻ trong tương lai. Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, trẻ bị tâm thần phân liệt có thể trở thành gánh nặng của gia đình vì không thể học tập và hoàn toàn không có năng lực để làm việc.

Các triệu chứng điển hình

Sau một thời gian nhất định, các triệu chứng của tâm thần phân liệt sẽ khởi phát rõ ràng và dễ nhận biết. Tương tự như người lớn, bệnh tâm thần phân liệt ở trẻ em đặc trưng bởi các nhóm triệu chứng như triệu chứng dương tính (hoang tưởng, ảo giác, ngôn ngữ, hành vi thanh xuân, căng trương lực) và các triệu chứng âm tính.

Các triệu chứng dương tính:

Triệu chứng dương tính xảy ra do các chức năng thông thường bị biến đổi hoặc trở nên quá mức so với bình thường. Trong khi đó, triệu chứng âm tính là các biểu hiện do mất hoặc giảm cảm xúc cùng với những chức năng thông thường.

Triệu chứng dương tính bao gồm ảo giác, hoang tưởng, ngôn ngữ, hành vi thanh xuân và căng trương lực. Trẻ bị tâm thần phân liệt có thể gặp phải các triệu chứng dương tính như:

  • Xuất hiện các hoang tưởng sai lầm chi phối hành vi của người bệnh và người bệnh có niềm tin vô lý với những hoang tưởng này mặc dù thực tế khác xa hoàn toàn. Người bệnh luôn có những hoang tưởng không đúng với thực tế và hoàn toàn không thay đổi suy nghĩ của bản thân ngay cả khi người khác giải thích và cho thấy những bằng chứng xác thực.
  • Trẻ bị tâm thần phân liệt không bao giờ thừa nhận bản thân sai lầm.
  • Nội dung hoang tưởng khá đa dạng nhưng thường là hoang tưởng bị hại (bị đầu độc, theo dõi, tấn công, hành hạ), hoang tưởng liên hệ (cho rằng những bài báo, thông tin có liên hệ với thế giới thực theo cách thức đặc biệt) và các hoang tưởng kỳ quái.
  • Ngoài hoang tưởng, trẻ còn có thể gặp phải ảo giác (ảo thanh, ảo xúc, ảo vị giác, ảo thị) nhưng thường gặp nhất là ảo thanh (chiếm khoảng 60 – 70%). Trẻ thường xuyên nghe được những âm thanh không có thực với nội dung đa dạng như ảo thanh bình phẩm, ảo thanh ra lệnh/ xui khiến, ảo thanh trò chuyện,…
  • Một số trẻ cũng gặp phải ảo xúc giác với biểu hiện như có cảm giác con rắn đang bò trong dạ dày, đường ruột, côn trùng bò bên dưới da,…
  • Ảo thị giác cũng là triệu chứng thường thấy (khoảng 10%). Nội dung của ảo thị thường là các hình ảnh ghê rợn khiến cho trẻ sợ hãi, lo lắng dẫn đến các hành vi kích động và tự sát.
  • Ngôn ngữ thanh xuân là triệu chứng điển hình của bệnh tâm thần phân liệt với biểu hiện là lời nói khó hiểu, kỳ dị, hỗn loạn, rời rạc,…
  • Hành vi thanh xuân là các triệu chứng rối loạn hành vi nặng với các biểu hiện như đi lại không ngừng, kích động, một số hành vi kỳ dị, hời hợt và đôi khi lố lăng, khó hiểu.
  • Ngoài ra, trẻ bị tâm thần phân liệt còn có các hành vi căng trương lực. Nhóm triệu chứng này cũng được chia thành nhiều loại như sững sờ căng trương lực (giảm sút các phản ứng đối với tác động từ môi trường, một số trường hợp giữ một tư thế rất lâu), kích động căng trương lực (biểu hiện là hành vi lố lăng, kỳ dị nhưng chỉ xuất hiện trong phòng chứ không xuất hiện ở tất cả các hoàn cảnh như hưng cảm), phủ định căng trương lực (chống lại mọi tác động từ bên ngoài), uốn sáp căng trương lực (trẻ giữ một số tư thế kỳ lạ trong nhiều giờ liền).
  • Một số trường hợp căng trương lực quá nặng sẽ nằm im lìm một chỗ và không có bất cứ đáp ứng nào với tác động bên ngoài.

Các triệu chứng âm tính:

Các triệu chứng âm tính đặc trưng bởi tình trạng giảm hoặc mất các chức năng thông thường. Ban đầu, các triệu chứng xảy ra khá mờ nhạt và khó nhận biết nhưng triệu chứng sẽ rõ ràng hơn sau một vài năm. Triệu chứng âm tính đặc trưng bởi ngôn ngữ nghèo nàn, không cảm xúc và mất ý chí.

Trẻ bị tâm thần phân liệt có thể gặp phải các triệu chứng âm tính như:

  • Cùn mòn cảm xúc là triệu chứng điển hình ở bệnh tâm thần phân liệt với biểu hiện là nét mặt đơn điệu, không thể hiện sự tương tác thông qua ánh mắt và ngôn ngữ cơ thể. Một số trẻ vẫn duy trì được nét mặt sinh động và cười nói vui vẻ nhưng chỉ chiếm một thời gian rất ngắn trong ngày.
  • Về lâu dài, trẻ bị tâm thần phân liệt trở nên vô cảm và hoàn toàn không có cảm xúc buồn bã, vui vẻ, tức giận, cáu kỉnh,…
  • Ngôn ngữ nghèo nàn thể hiện qua các biểu hiện như trả lời cụt ngủn, cộc lốc,…
  • Trẻ bị tâm thần phân liệt thường mất hết ý chí, không có động lực, sáng kiến dẫn đến việc không thể học tập và thậm chí không thể thực hiện các hoạt động hằng ngày như tắm rửa, ăn uống, dọn dẹp nhà cửa,… Trường hợp nặng bệnh nhân sẽ nằm im lìm một chỗ vì không muốn làm bất cứ việc gì.

Bệnh tâm thần phân liệt ở trẻ em có nguy hiểm không?

Tâm thần phân liệt là bệnh loạn thần nặng và có khuynh hướng mãn tính. Về cơ bản, điều trị tích cực mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc cải thiện triệu chứng và phục hồi chức năng tâm lý xã hội. Một số trẻ có thể thuyên giảm hoàn toàn và bình thường hóa lời nói, cách cư xử, hành vi, từ đó có thể học tập và làm việc tốt. Tuy nhiên, cũng có trường hợp chỉ thuyên giảm một phần và trẻ sẽ phải đối mặt với một số di chứng như thiếu chủ động khi giao tiếp, không linh hoạt, nhạy bén trong cuộc sống.

Ngoài ra, cũng có những trường hợp có tiên lượng xấu và kháng điều trị. Trong trường hợp xấu nhất, bệnh nhân sẽ trở thành gánh nặng của gia đình và xã hội. Các yếu tố tiên lượng xấu bao gồm khởi phát bệnh sớm, triệu chứng âm tính rõ rệt, điện não đồ, CT não cho kết quả bất thường, người bệnh phủ định bệnh và không tiếp nhận điều trị.

Trong khi đó, những trường hợp khởi phát bệnh muộn, cấp tính, triệu chứng dương tính chiếm ưu thế, có triệu chứng rối loạn cảm xúc và thừa nhận bệnh, chủ động điều trị thường có tiên lượng tốt. Mặc dù vậy, bệnh nhân phải điều trị củng cố trong thời gian dài để ngăn ngừa tái phát. Thống kê cho thấy, khoảng 10% bệnh nhân tái phát bệnh ngay cả khi điều trị tích cực và hầu hết đều tái phát nếu ngưng sử dụng thuốc từ 1 năm trở lên.

Ngoài tình trạng sử dụng thuốc không đều và tự ý ngưng thuốc, nguy cơ tái phát bệnh còn tăng lên khi có những yếu tố như ly hôn, ly thân, bị ngược đãi, hắt hủi, cuộc sống khó khăn, không có chỗ dựa vững chắc, bị phân biệt trong công việc, cuộc sống, mất người thân, bị lạm dụng tình cảm,…

Trẻ và người lớn mắc bệnh tâm thần phân liệt rất nhạy cảm với các vấn đề tâm lý. Do đó, gia đình cần lên kế hoạch chăm sóc đúng cách để hỗ trợ bệnh nhân quản lý bệnh và bình thường hóa cuộc sống. Bên cạnh đó, cần phát hiện sớm các dấu hiệu báo hiệu bệnh tái phát như lo lắng nhiều, rối loạn giấc ngủ, căng thẳng, mệt mỏi, cáu bẳn, hoảng sợ, không ăn uống, từ chối giao tiếp, thờ ơ với mọi người,…

Tâm thần phân liệt là bệnh tâm thần có mức độ nặng. Chính vì vậy, gia đình cần chủ động đưa trẻ đến thăm khám và điều trị sớm. Bên cạnh đó, cần nâng cao hiểu biết về bệnh để chăm sóc bệnh nhân tâm thần phân liệt đúng cách. Có như vậy, bệnh nhân mới có thể ổn định sức khỏe, duy trì được chất lượng cuộc sống và hạn chế các biến chứng nặng nề như lạm dụng rượu bia, chất kích thích, phát triển các dạng nhân cách bất thường, trầm cảm, rối loạn lo âu,…

Phục hồi chức năng tâm lý xã hội cho trẻ bị tâm thần phân liệt

Trẻ bị tâm thần phân liệt thường ít biểu lộ cảm xúc, sống tách biệt, cô lập, thiếu kỹ năng giao tiếp và mất động lực trong cuộc sống. Chính vì vậy ngoài việc điều trị, gia đình phải phối hợp với bác sĩ để phục hồi chức năng tâm lý xã hội cho trẻ. Biện pháp này có vai trò rất quan trọng trong việc phục hồi chức năng xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Các biện pháp giúp phục hồi chức năng tâm lý xã hội cho trẻ bị tâm thần phân liệt:

  • Gia đình chấp nhận và biết cách quan tâm, giúp đỡ trẻ trong quá trình điều trị.
  • Giải thích cho trẻ hiểu vì sao phải uống thuốc và kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng thuốc của trẻ để tránh tình trạng trẻ tự gây nôn hoặc dùng thuốc không đều.
  • Gia đình cần phải được trang bị hiểu biết về tác dụng phụ của thuốc và thông báo kịp thời với nhân viên y tế khi có những tác dụng ngoại ý nghiêm trọng.
  • Yêu thương, chia sẻ và thấu hiểu để trẻ có động lực điều trị. Tuy nhiên, không nên quan tâm một cách thái quá mà nên khích lệ trẻ tự vệ sinh cá nhân, giặt giũ và thực hiện các hoạt động đơn giản.
  • Khi trẻ chủ động hơn trong cuộc sống, gia đình nên khuyến khích trẻ tiếp tục học tập tại các trung tâm giáo dục đặc biệt để trau dồi kiến thức và cải thiện bản thân.
  • Trẻ bị tâm thần phân liệt thường thiếu động lực nên khó khăn trong việc học tập, tập thể dục, vệ sinh cá nhân,… Do đó, gia đình nên đồng hành cùng với trẻ và giúp đỡ con khi gặp khó khăn.
Dr PSY Việt Nam - Chậm nói & Chậm phát triển
Home
Hotline
Chỉ đường
Liên hệ
Zalo Chat