Những cẩn trọng khi dạy một đứa trẻ nhạy cảm
Dạy một đứa trẻ nhạy cảm là một nhiệm vụ đầy thách thức và đòi hỏi sự nhạy bén, kiên nhẫn và tình cảm. Trẻ nhạy cảm có thể phản ứng mạnh mẽ với những tình huống và thách thức hàng ngày, và việc giáo dục họ đòi hỏi quan tâm đặc biệt và cân nhắc. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá những cách để cẩn trọng khi dạy một đứa trẻ nhạy cảm và tạo môi trường học tập và phát triển tích cực cho họ.
Phân Biệt Giữa Đứa Trẻ Nhạy Cảm và Đứa Trẻ Khác
Trước khi đi sâu vào cách dạy đứa trẻ nhạy cảm, chúng ta cần hiểu rõ đặc điểm của trẻ này. Một đứa trẻ nhạy cảm thường:
Các Nguyên Tắc Cơ Bản Khi Dạy Trẻ Nhạy Cảm
Lắng nghe chân thành: Một trong những điều quan trọng nhất khi dạy đứa trẻ nhạy cảm là lắng nghe chân thành. Hãy dành thời gian để thấu hiểu và lắng nghe những cảm xúc, ý kiến và suy nghĩ của trẻ. Điều này giúp họ cảm thấy được quan tâm và tôn trọng.
- Hãy tạo không gian cho trẻ thể hiện cảm xúc của họ. Không ép buộc họ phải nói hoặc giải quyết mọi vấn đề ngay lập tức.
- Khi trò chuyện với trẻ, hãy tập trung vào nội dung mà họ chia sẻ và không gián đoạn hoặc đánh giá.
Tạo môi trường an toàn: Trẻ nhạy cảm thường cần một môi trường an toàn để thể hiện bản thân và khám phá thế giới. Hãy tạo một môi trường mà trẻ cảm thấy an toàn và không bị đe dọa.
- Tránh sử dụng lời lẽ khắc nghiệt hoặc trừng phạt. Thay vào đó, hãy sử dụng lời nói tích cực và động viên.
- Hãy giúp trẻ xây dựng sự tự tin và tự trọng bằng cách tạo cơ hội cho họ thử nghiệm và học hỏi.
Hiểu rõ “Trigger” của trẻ: Mỗi đứa trẻ nhạy cảm có các yếu tố hoặc tình huống cụ thể có thể kích thích cảm xúc mạnh mẽ. Hãy cố gắng hiểu rõ những “trigger” này và cố gắng tránh chúng hoặc giúp trẻ quản lý chúng.
- Hãy theo dõi các biểu hiện và cảm xúc của trẻ khi họ gặp một tình huống cụ thể. Điều này có thể giúp bạn xác định được những yếu tố gây kích thích cho trẻ.
- Nếu có thể, hãy tạo điều kiện để tránh các trigger không cần thiết. Ví dụ, nếu trẻ dễ bị xao lạc bởi tiếng ồn, hãy cố gắng tạo môi trường yên tĩnh hơn.
Học cách quản lý cảm xúc: Dạy trẻ cách quản lý cảm xúc là một phần quan trọng của việc giúp họ phát triển. Hãy cung cấp cho trẻ các kỹ năng và công cụ để họ có thể tự quản lý và thể hiện cảm xúc một cách lành mạnh.
- Hãy hướng dẫn trẻ về việc nhận biết và đặt tên cho cảm xúc của họ. Họ có thể sử dụng từ ngữ cụ thể để miêu tả những gì họ đang cảm nhận, ví dụ như “Tôi cảm thấy tức giận” hoặc “Tôi đang lo lắng.”
- Hãy dạy cho trẻ cách sử dụng kỹ thuật thở và thư giãn để giảm căng thẳng. Những kỹ năng này có thể giúp trẻ xử lý cảm xúc một cách hiệu quả hơn.
- Khuyến khích trẻ tìm ra cách thể hiện cảm xúc một cách khỏe mạnh, như qua nghệ thuật, viết lách, hoặc thể dục.
Tạo lịch trình và tổ chức: Trẻ nhạy cảm thường thích sự tổ chức và lịch trình cụ thể. Hãy giúp họ tạo ra một lịch trình và môi trường tổ chức giúp họ cảm thấy an tâm.
- Hãy sử dụng lịch trình để định thời gian cho các hoạt động quan trọng, bao gồm cả thời gian tự do và thời gian cho việc học tập.
- Tạo một môi trường học tập và sống sạch sẽ và gọn gàng. Điều này có thể giúp trẻ cảm thấy tự tin hơn và tập trung hơn.
Thể hiện tình yêu thương và ủng hộ: Trẻ nhạy cảm cần biết rằng họ được yêu thương và ủng hộ. Hãy thể hiện tình thương và tạo mối quan hệ đáng tin cậy với trẻ.
- Hãy tạo cơ hội để thể hiện tình thương và quan tâm đối với trẻ, bằng cách nói và hành động.
- Luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ khi trẻ cần.
Những cẩn trọng khi dạy trẻ nhạy cảm
Trẻ nhạy cảm thường lo lắng hoặc tức giận quá mức với vấn đề vượt tầm kiểm soát. Nếu bạn kỷ luật trẻ không đúng cách sẽ đổ thêm dầu vào lửa. Dưới đây là sáu lưu ý trong việc kỷ luật trẻ nhạy cảm mà tôi đúc kết được qua nhiều năm nuôi dạy con trẻ:
Hạn chế đổ lỗi: Khi một đứa trẻ làm sai, phụ huynh thường nói “Hãy nhìn xem con đã làm gì” hoặc “Tại sao con lại làm thế này?” bằng giọng điệu gay gắt. Trong suy nghĩ của trẻ nhạy cảm, những câu nói này của bố mẹ quy kết các bé là người xấu, hư nhất thế giới. Và các bé sẽ bị tổn thương tinh thần, sợ hãi bản thân quá kém cỏi hoặc lo lắng làm bố mẹ ghét bỏ.
Thay vì vậy, bạn hãy cố gắng kiểm soát cơn giận, nhẹ nhàng hỏi con: “Chúng ta nên làm gì để giải quyết nó nhỉ?”. Sự mềm mỏng thường là biện pháp hữu ích để đối phó với những đứa trẻ nhạy cảm.
Chú ý giọng điệu của bạn: Tôi biết khi trẻ sai, phụ huynh nào cũng tức giận. Trẻ nhạy cảm có khả năng đoán định được cơn giận của bố mẹ, hiểu rằng chúng làm sai và việc la hét chỉ giống như đổ thêm dầu vào lửa.
Có bé sẽ sợ sệt, hoảng loạn trước cơn nóng giận của bố mẹ, có bé sẽ la khóc ầm ĩ khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn. Vì vậy, trước mọi vấn đề, phụ huynh hãy rèn thói quen hít thở sâu để lấy lại bình tĩnh trước khi lên tiếng.
Không cô lập trẻ: Có bao nhiêu phụ huynh yêu cầu con lui về phòng hay úp mặt vào tường để tự hối lỗi về những hành vi sai? Biện pháp kỷ luật này không hiệu quả với trẻ nhạy cảm mà chỉ càng khiến các bé tức giận hoặc lo lắng, cảm thấy bị bỏ rơi. Bạn có thể phạt con nhưng không nhất thiết phải tách con khỏi bố mẹ, những người đáng tin cậy nhất với các bé.
Kết nối với trẻ: Khi kỷ luật, bạn cần cứng rắn và nhất quán, nhưng sau đó khi trẻ hiểu ra mọi chuyện hãy động viên. Nói về những điều đã xảy ra, bạn hãy “bình thường hóa” chúng bằng cách trao cho con những cái ôm, nụ hôn.
Trò chuyện: Trẻ nhạy cảm thường mang nặng ưu tư, suy nghĩ nên bố mẹ cần trò chuyện, khuyến khích con chia sẻ nhiều hơn. Nếu bạn kỷ luật nhưng trẻ không tiếp thu, có thể phương pháp của bạn không phù hợp với con.
Trong tình huống này, bạn và con nên ngồi xuống trò chuyện, khuyến khích con đưa ra gợi ý khác để giải quyết vấn đề. Từ đó, trẻ cảm thấy là người được quan tâm, có tiếng nói trong gia đình, khích lệ xây dựng tâm thế tự tin. Bạn vẫn là người đưa ra quyết định cuối cùng nhưng việc cùng con thảo luận về các biện pháp kỷ luật là cách để hạn chế mâu thuẫn giữa hai bên.
Tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý
Trong một số trường hợp, dù đã cố gắng hết sức, cha mẹ có thể cảm thấy khó khăn trong việc giảng dạy và quản lý trẻ nhạy cảm. Nếu gặp những tình huống khó khăn hoặc cảm thấy không hiểu rõ về cách giúp đỡ trẻ, hãy xem xét việc tìm sự hỗ trợ chuyên môn từ các chuyên gia về tâm lý trẻ em hoặc các nhà giáo dục có kinh nghiệm để có sự giúp đỡ và hoàn thiện hơn trong vấn đề nuôi dạy con khôn lớn.