Chiến lược điều trị tốt nhất cho chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD hoặc ADD) là chiến lược đa phương thức — kết hợp nhiều phương pháp bổ sung, khác nhau phối hợp với nhau để giảm các triệu chứng. Đối với một đứa trẻ, sự kết hợp lý tưởng này có thể bao gồm thuốc điều trị ADHD , dinh dưỡng, tập thể dục và liệu pháp hành vi. Mặt khác, điều đó có thể có nghĩa là dùng các chất bổ sung và vitamin cho bệnh ADHD , thực hành chánh niệm và dành nhiều thời gian ở ngoài trời trong tự nhiên.

Tìm kiếm các phương pháp điều trị ADHD phù hợp – và quản lý chúng – cần nghiên cứu, lập kế hoạch, tổ chức và kiên trì. Ngay từ đầu, hãy nói chuyện với bác sĩ của con bạn về các lựa chọn của bạn. Nếu bạn sử dụng thuốc, hãy nói chuyện với chuyên gia kê đơn về chuyên môn của họ với các lựa chọn điều trị bổ sung. Nếu bạn chọn không cho con mình uống thuốc, hãy tìm một chuyên gia chuyên về các loại phương pháp điều trị mà bạn muốn sử dụng — ví dụ, một nhà tâm lý học chuyên về liệu pháp hành vi.

Với ý nghĩ đó, hãy bắt đầu bằng cách đọc phần tổng quan về các phương pháp điều trị ADHD dành cho trẻ em này để hiểu các lựa chọn.

Thuốc thường là biện pháp phòng ngừa đầu tiên chống lại các triệu chứng của ADHD vì một lý do đơn giản: các nghiên cứu cho thấy thuốc kích thích là cách điều trị hiệu quả nhất . “Khi [tôi được hỏi] tại sao họ nên thử dùng thuốc để kiểm soát chứng tăng động giảm chú ý, câu trả lời của tôi luôn gói gọn trong hai từ: Thuốc có tác dụng,” Tiến sĩ Russell A. Barkley, giáo sư lâm sàng về tâm thần học và nhi khoa tại Đại học Y Dược cho biết. Đại học Y khoa Nam Carolina. “Khi bạn tìm đúng loại thuốc, bạn có thể trải nghiệm những cải thiện đáng kể đối với các triệu chứng ADHD.” Với đúng loại thuốc và liều lượng tối ưu, tỷ lệ thành công sẽ cao: Thuốc có tác dụng với ít nhất 80 phần trăm những người bị ADHD.

Các hướng dẫn thực hành lâm sàng do Học viện Tâm thần Trẻ em và Vị thành niên Hoa Kỳ (AACAP) phát triển khuyến nghị dùng thuốc như phương pháp điều trị chính cho ADHD ở trẻ em tuổi đi học, trích dẫn một đánh giá chính thức về 78 nghiên cứu về điều trị ADHD, điều này “luôn ủng hộ tính ưu việt của của chất kích thích hơn là điều trị không dùng thuốc.”

Ngay cả Nghiên cứu nhóm hợp tác MTA đa phương thức được trích dẫn rộng rãi , kết luận rằng thuốc kết hợp với liệu pháp hành vi là cách điều trị tối ưu cho trẻ em bị ADHD , cũng thừa nhận rằng “can thiệp dược lý đối với ADHD hiệu quả hơn so với chỉ điều trị hành vi.”

Mặc dù có hiệu quả rộng rãi, thuốc không phải là một câu trả lời dễ dàng. Trước khi theo đuổi điều trị bằng thuốc, cha mẹ nên cân nhắc những điều sau:

• Tìm đúng loại thuốc, liều lượng và lịch trình có thể mất vài tháng.
• Mỗi loại thuốc đều có tác dụng phụ đối với một số người. Cân bằng những tác dụng tích cực của thuốc là một quá trình thử và sai. Sẽ mất thời gian để con bạn tìm ra loại thuốc và liều lượng tối ưu với tác dụng phụ tối thiểu hoặc bằng không.
• Để tận dụng tối đa thuốc, bạn phải trao đổi với bác sĩ kê đơn và làm theo lời khuyên của họ, đặc biệt là trong giai đoạn đầu bắt đầu dùng thuốc. Thông tin liên lạc này là cần thiết để điều chỉnh liều lượng và kiểm soát tác dụng phụ kịp thời.
• Thuốc không phải là một viên đạn ma thuật. Nó giúp kiểm soát một số triệu chứng ADHD, nhưng nó không chữa khỏi chứng rối loạn. Con bạn vẫn sẽ cần xây dựng các kỹ năng điều hành thiết yếu.
• Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung thuốc bằng liệu pháp hành vi, đào tạo cha mẹ và huấn luyện thường là một chiến lược hiệu quả hơn so với việc quản lý ADHD bằng cách này hay cách khác.

Chỉ dùng thuốc thôi là không đủ để điều trị cho hầu hết trẻ em bị ADHD. Điều này đặc biệt đúng đối với trẻ em và thanh thiếu niên phải đối mặt với những thách thức liên quan đến ADHD ở trường, với bạn bè và/hoặc ở nhà với gia đình. Trong khi thuốc hoạt động ở cấp độ thần kinh để điều chỉnh não bộ, liệu pháp hành vi giải quyết các hành vi có vấn đề cụ thể liên quan đến kỹ năng điều hành bằng cách dạy trẻ cách sắp xếp thời gian, thiết lập khả năng dự đoán và thói quen, đồng thời gia tăng kết quả tích cực. Trị liệu hành vi có thể giúp thay đổi hành vi thông qua nhận thức và thực hành, bao gồm những điều sau:

• Tạo môi trường thuận lợi cho hành vi phù hợp
• Cung cấp phản hồi tích cực và củng cố cho hành vi chấp nhận được và cải tiến
• Thiết lập các hậu quả rõ ràng đối với hành vi không mong muốn, có thể dẫn đến việc giữ lại phần thưởng/khen ngợi hoặc thực thi các hậu quả tiêu cực
• Nhất quán về kỳ vọng và hậu quả, cả tích cực và tiêu cực

Liệu pháp hành vi giúp nhiều trẻ em cải thiện thái độ và kết quả học tập. Loại trị liệu này thường liên quan đến việc đào tạo cha mẹ – và đôi khi cả giáo viên – nữa. Điều quan trọng là tập trung vào việc cải thiện một hành vi tại một thời điểm để phụ huynh, giáo viên, học viên và trẻ em có thể xác định chiến lược cá nhân nào đang hoạt động.

Trị liệu hành vi nhận thức (CBT)

Phương pháp này, thường được sử dụng kết hợp với thuốc, được thực hiện bởi một nhà trị liệu làm việc với con bạn để xác định các hành vi có vấn đề và phát triển các chiến lược để thay đổi chúng. CBT là một hình thức trị liệu tâm lý ngắn hạn, hướng đến mục tiêu nhằm mục đích thay đổi lối suy nghĩ tiêu cực và thay đổi cách bệnh nhân cảm nhận về bản thân, khả năng và tương lai của mình. Đây là cách nó hoạt động:

• Chọn một hành vi có vấn đề – chẳng hạn như trì hoãn – để khắc phục tại một thời điểm.
• Hiểu động cơ của hành vi và thay đổi những suy nghĩ và nhận thức gây ra hành vi đó
• Phát triển những cách thiết thực để thay đổi hành vi
• Thực hiện các chiến lược và thử những chiến lược mới nếu chúng không hiệu quả

Cách tiếp cận này có hiệu quả đối với hầu hết trẻ bị ADHD. Các trường hợp ngoại lệ đối với quy tắc này là trẻ nhỏ — những trẻ không thể nói rõ suy nghĩ và cảm xúc của mình — và những trẻ cần cách tiếp cận có cấu trúc hơn, chẳng hạn như trẻ mắc chứng rối loạn thách thức chống đối không sẵn sàng hợp tác trong việc kiểm soát hành vi của mình. Thay đổi những suy nghĩ méo mó và kết quả là thay đổi các kiểu hành vi cũng có hiệu quả trong việc điều trị rối loạn tâm trạng, lo lắng và các vấn đề cảm xúc khác.

Liệu pháp tự nhiên cho ADHD

Một liều lượng tự nhiên hàng ngày – đi dạo trong rừng hoặc dành thời gian trong nhà kính – có thể làm giảm các triệu chứng ADHD ở cả người lớn và trẻ em. Điều này đã được củng cố trong một nghiên cứu năm 2004, trong đó các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng “các hoạt động ngoài trời xanh giúp giảm các triệu chứng đáng kể hơn so với các hoạt động được thực hiện ở các môi trường khác”. Một số chuyên gia gợi ý rằng bệnh nhân nên sử dụng liệu pháp tự nhiên kết hợp với thuốc theo toa và liệu pháp hành vi.

Thiền chánh niệm và Yoga cho ADHD

Nhận thức chánh niệm, hay chánh niệm, liên quan đến việc chú ý kỹ đến suy nghĩ, cảm xúc và cảm giác cơ thể của bạn; nói cách khác, phát triển nhận thức sâu sắc hơn về những gì đang xảy ra với bạn từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác. Nó có thể được sử dụng như một công cụ để thúc đẩy sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe tâm lý. Các kỹ thuật tương tự đã được sử dụng để hạ huyết áp và kiểm soát cơn đau mãn tính, lo lắng và rối loạn tâm trạng.

Một nghiên cứu năm 2005 tại Đại học bang Arizona đã phát hiện ra rằng trẻ em mắc chứng ADHD tham gia các bài tập chánh niệm ít lo lắng hơn trong kỳ thi và ít các triệu chứng ADHD hơn, đồng thời chú ý nhiều hơn những đứa trẻ không tham gia các bài tập. ⁴

Yoga , một môn tập luyện thể chất và tinh thần bắt nguồn từ Ấn Độ, mang lại những lợi ích tương tự như thực hành chánh niệm và thiền định, giúp giảm lo lắng đồng thời tăng cường năng lượng.

Đào tạo não cho ADHD

Các liệu pháp rèn luyện trí não như phản hồi thần kinh và Cogmed đang đưa ra một lời hứa nghiêm túc: tăng khả năng chú ý và trí nhớ làm việc mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên, cộng đồng khoa học vẫn chưa bị thuyết phục. ⁵

Ari Tuckman, Psy.D., nhà tâm lý học lâm sàng ở West Chester, Pennsylvania, cho biết: “Trí nhớ làm việc là khả năng lưu giữ thông tin trong đầu bạn trong vài giây, thao tác và sử dụng thông tin đó trong suy nghĩ của bạn. “Đó là trọng tâm của sự tập trung, giải quyết vấn đề và kiểm soát cơn bốc đồng.”

Trẻ em bị ADHD không phải lúc nào cũng nắm bắt được thông tin vì sự chú ý của chúng bị chiếm đoạt. Cải thiện khả năng ghi nhớ làm việc bằng cách rèn luyện trí não cho phép một cá nhân chú ý, chống lại sự phân tâm, quản lý cảm xúc tốt hơn và học hỏi.

Phản hồi thần kinh là một hình thức rèn luyện não sử dụng các bài tập cho não để giảm tính bốc đồng và tăng khả năng chú ý. Bộ não phát ra các loại sóng khác nhau, tùy thuộc vào việc chúng ta đang ở trạng thái tập trung hay mơ mộng. Mục tiêu của phản hồi thần kinh là dạy trẻ tạo ra các mẫu sóng não phản ánh sự tập trung. Kết quả: Một số triệu chứng ADHD – cụ thể là bốc đồng và mất tập trung – giảm bớt.

Huấn luyện cho ADHD

Huấn luyện viên ADHD biết về những thách thức cụ thể, độc nhất mà những người mắc bệnh này phải đối mặt và có thể giúp họ có được các kỹ năng để vượt qua những vấn đề đó. Vừa là hoạt náo viên, vừa là người hướng dẫn công việc, vừa là trợ lý cá nhân, vừa là giáo viên, huấn luyện viên có thể giúp thanh thiếu niên thực hiện những việc sau:

• Phát triển các cấu trúc để tổ chức
• Lập kế hoạch và đặt mục tiêu
• Nhận và duy trì động lực
• Phát triển kỹ năng quản lý thời gian và tiền bạc

Một số huấn luyện viên gặp khách hàng của họ hàng tuần; những người khác giữ liên lạc thường xuyên qua điện thoại. Vẫn còn những người khác gặp khách hàng tại nhà của họ để giúp thực hiện các công việc cụ thể, chẳng hạn như sắp xếp giấy tờ hoặc rèn luyện các kỹ năng xã hội.

Cách tiếp cận phương pháp điều trị ADHD cho trẻ bị ADHD

Hầu hết các gia đình có trẻ bị ADHD đều thử nhiều chương trình điều trị khác nhau để tối đa hóa việc kiểm soát triệu chứng. Nếu bạn định làm điều này, hãy ghi nhật ký để bạn có thể theo dõi tiến trình nỗ lực của mình và hiểu kết quả của từng chiến lược mà bạn thử. Đừng bỏ một phương pháp điều trị khỏi kế hoạch của bạn nếu những thay đổi không diễn ra nhanh như bạn muốn. Thay đổi cần có thời gian. Trước khi bạn dừng lại – trừ khi các tác dụng phụ đang cản trở cuộc sống của con bạn – hãy tham khảo ý kiến ​​​​của một chuyên gia. Tìm cách điều chỉnh phương pháp điều trị trước khi bạn từ bỏ nó.