Dị tật bàn chân vẹo ở trẻ
Bàn chân vẹo là một dị tật thường gặp ở trẻ em. Mặc dù dị tật bàn chân vẹo không ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe của trẻ, nhưng nó gây nhiều khó khăn cho sinh hoạt và vận động, đặc biệt là các hoạt động ở chân, do sự lệch trục chân xảy ra trong quá trình phát triển.
Nguyên nhân
Dị tật bàn chân vẹo (bàn chân khoèo) là một trong những dị tật bẩm sinh phổ biến. Tình trạng này có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai chân của trẻ. Bệnh nhi có thể bị bàn chân vẹo trong hoặc bàn chân vẹo ngoài, nhưng trên lâm sàng, bác sĩ thường gặp những trường hợp bàn chân bị cong vẹo vào bên trong nhiều hơn.
Đến hiện tại, nguyên nhân gây ra dị tật bàn chân vẹo vẫn chưa được xác định rõ ràng. Bất thường giải phẫu chủ yếu liên quan đến xương sên nhỏ hơn bình thường, các gân cơ và dây chằng xung quanh bị co rút. Đầu và cổ của xương sên bị lật ngửa và hướng vào bên trong.
Một số yếu tố trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mắc dị tật bàn chân vẹo ở trẻ bao gồm:
Dấu hiệu dị tật
Dấu hiệu nhận biết dị tật bàn chân vẹo có thể được phát hiện dễ dàng ngay sau khi trẻ chào đời. Trẻ mắc bệnh này thường có các triệu chứng như biến dạng bàn chân vẹo vào trong; khi thăm khám, bàn chân cứng, dây chằng và cơ ở bàn chân có dấu hiệu co rút hoặc bàn chân bị khép và gập lòng. Những dấu hiệu bàn chân vẹo thường gặp bao gồm:
Phương pháp trị liệu
Dị tật bàn chân vẹo là một trong những dị tật phổ biến, không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng lại gây nhiều ảnh hưởng đến sinh hoạt và vận động của trẻ. Ngoài ra, dị tật này có thể gây tổn thương tâm lý, dễ dẫn đến trầm cảm và tự kỷ. Đối với trẻ sơ sinh, nếu phát hiện dị tật bẩm sinh, cần tiến hành điều trị ngay trong khoảng một đến hai tuần sau khi sinh.
1. Vận động phối hợp với phương pháp trị liệu
- Tập vận động cho trẻ bằng các bài tập nhẹ nhàng, giúp làm mềm các vùng cơ bị co kéo.
- Tập kéo giãn gân gót.
- Nắn chỉnh bàn chân bằng tay: Nên thực hiện sớm khi trẻ còn nhỏ vì sẽ dễ thực hiện hơn. Khi trẻ đã lớn và xương đã ổn định, việc nắn chỉnh sẽ rất khó để đạt được hiệu quả tốt. Việc nắn chỉnh xương cho trẻ không nên tự ý thực hiện mà phải được tiến hành bởi các bác sĩ, điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên có chuyên môn.
2. Phương pháp bó bột nắn chỉnh Ponseti
Đây là phương pháp chủ yếu được sử dụng để điều trị bàn chân vẹo ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Áp dụng cho các dị tật bàn chân khoèo bẩm sinh và chân khoèo phức tạp, với hiệu quả phục hồi từ 80 – 90%.
Nhẹ nhàng nắn chân của trẻ rồi đặt vào nẹp ở tư thế bình thường. Trung bình cần khoảng 5 – 6 cái nẹp, trong một số trường hợp cần thiết sẽ có chỉ định phẫu thuật nhỏ để giải phóng gân Achilles. Sau đó, trẻ cần đeo nẹp trong 3 tuần để hỗ trợ làm lành gân gót.
Cho trẻ mang giày đặc biệt có tác dụng cố định chân trong 23 giờ mỗi ngày, liên tục trong 2 – 3 tháng đầu, sau đó chỉ cần đeo khi ngủ cho đến khi trẻ được 4 – 5 tuổi.
3. Nẹp hoặc giày nẹp chỉnh hình
Áp dụng cho những trẻ có bàn chân khoèo sau khi đã bó bột chỉnh hình. Nếu sử dụng giày nẹp, cần phải mang giày liên tục trong thời gian đầu và có sự thay đổi trong quá trình điều trị theo chỉ định của bác sĩ điều trị trực tiếp.
4. Phẫu thuật chỉnh hình
Là phương pháp cuối cùng, áp dụng cho những trường hợp không đáp ứng với các phương pháp không can thiệp hoặc những bệnh nhân điều trị ở giai đoạn muộn, khi các khớp xương đã hoàn toàn cố định, không có khả năng nắn chỉnh hay tác động từ bên ngoài.
Dị tật bàn chân vẹo không phải là một bệnh lý cấp tính, nguy kịch, nhưng sẽ gây tác động rất lớn đến cuộc sống của trẻ sau này, đặc biệt là khả năng di chuyển và vận động. Cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng về sau.