Làm gì khi trẻ có biểu hiện tăng động giảm chú ý (ADHD)?
Tăng động là gì?
Tăng động giảm chú ý (Tiếng Anh: Attention-deficit hyperactivity disorder – ADHD) là một trong những rối loại phát triển thường gặp ở trẻ em, đặc điểm chung của ADHD là những hành vi hiếu động quá mức đi kèm sự suy giảm khả năng chú ý. Căn bệnh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng học tập và gây khó khăn trong quan hệ với mọi người.
Những biểu hiện phổ biến ở trẻ tăng động
Có lẽ ở nhiều người vẫn lầm tưởng giữa các biểu hiện tăng động và hiếu động, vì vậy cha mẹ phải phân biệt được trẻ tăng động hay “hiếu động” để có định hướng tốt cho con. Trẻ tăng động thường không thể ngồi im một chỗ mà chạy nhảy liên tục mà không biết mệt và dường như có một cỗ máy luôn hoạt động trong cơ thể. Những trẻ này có thể đang làm việc này lại chuyển ngay sang việc khác. Chúng sẽ cố gắng đứng lên và chạy xung quanh, khi buộc phải ngồi xuống thì liên tục ngọ nguậy hoặc vặn vẹo trong ghế. Ngoài ra, tăng động cũng là một biểu hiện của chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
Ngược lại, trẻ hiếu động thông thường dù có những hành động nghịch ngợm nhưng sẽ không liên tục và biết lắng nghe khi người lớn yêu cầu. Trẻ cũng rất chú tâm vào các hoạt động của mình và có thể tự điều chỉnh để phù hợp với hoàn cảnh. Ngoài ra, một điểm rõ ràng nhất là trẻ hiếu động chỉ nghịch nếu ở môi trường phù hợp và quen thuộc, còn trẻ tăng động lại không thể phân biệt được khi nào cần kiềm chế, lúc nào có thể chơi đùa. Để không hiểu sai hãy xem những triệu chứng sau đây về trẻ tăng động nhé!
Đặc điểm để nhận biết là một trẻ năng động thái quá, nghịch luân chân luân tay mà không biết mệt, không bao giờ chịu ngồi yên, thích leo trèo, chạy nhảy mọi lúc mọi nơi, “lao như con thiêu thân”. Trong lớp thì thường hay đi lại tự nhiên, không ngồi im một chỗ để tập chung nghe giảng…
Một trong những dấu hiệu trẻ tăng động điển hình và rất thường gặp là sự thiếu tập trung, chú ý, ngay cả khi cha mẹ, thầy cô, bạn bè đang nói chuyện trực tiếp với chúng. Đặc biệt, trẻ có thể nói dối rằng, mình vẫn đang nghe và hiểu lời người khác nói nhưng khi yêu cầu nhắc lại, chúng không thể làm được điều đó. Sự thiếu tập trung, chú ý ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp thu của trẻ, dẫn đến kết quả học tập kém, không thể theo kịp bạn bè cùng trang lứa.
Điểm đặc trưng của tăng động là sự bốc đồng, nóng nảy, nó được thể hiện qua việc không suy nghĩ trước, nghĩ sau, thích thì làm không nghĩ đến hậu quả. Thậm chí trèo lên trên cao rồi nhảy xuống hoặc lao ngay ra đường mặc kệ không biết nguy hiểm. Ngoài ra, trẻ cũng rất hay nóng nảy và cáu gắt nếu bị quát mắng sẽ giỗi hờn và quát mắng ngược lại.
Đây cũng là một trong số biểu hiện trẻ tăng động giảm chú ý, thường trẻ có những câu nói vô nghĩa và không thể ý thức được hoàn cảnh nào mình được nói và im lặng, có khi trẻ sẽ nói chen ngang vào lời nói của người lớn khi người lớn hỏi. Hầu như trẻ sẽ không có sự kiên nhẫn chờ đợi một điều gì đó.
Việc bắt trẻ hòa nhập với người xung quanh là quá khó vì khả năng giao tiếp của những trẻ này rất kém, không biết thể hiện cảm xúc của bản thân và thường xuyên quậy phá.
Nguyên nhân trẻ tăng động giảm chú ý
Khi trẻ mắc hội chứng tăng động giảm chú ý thường mắc những kỹ năng điều hành não bộ bởi gặp những nguyên nhân bất thường về cấu trúc não, do thiếu hụt chất dẫn truyền thần kinh trong não (thiếu GABA), yếu tố duy truyền nếu như trong gia đình có người mắc chứng tăng động giảm chú ý thì trẻ sinh ra sẽ mắc hội chứng này rất cao. Nếu trong quá trình mang thai, mẹ làm dụng rượu, bia, ma túy, thuốc lá hoặc trẻ bị nhẹ cân khi sinh, tiếp xúc với chì trước 6 tuổi thì nguy cơ trẻ mắc chứng rối loạn sẽ cao hơn những trẻ khác. Đa số tỉ lệ mắc ở bé trai nhiều hơn bé gái.
Hậu quả của trẻ khi bị tăng động
Khi trẻ em bị hội chứng tăng động cha mẹ sẽ rất buồn và lo lắng vì con không giống như các bạn cùng trang lứa, cha mẹ vất vả một thì con vất vả gấp đôi vì chính bản thân con cũng muốn như các bạn khác, cùng đến trường, có bạn để vui chơi… Nhưng trẻ bị tăng động lại hạn chế rất nhiều thứ trong cuộc sống này như:
Học tập: ở trẻ tăng động không thể tập chung và chú ý khi nghe giảng bài nên kết quả học tập của con rất kém ảnh hưởng đến tương lai sau này của con, ngoài ra con không có bạn chơi cùng.
Xung đột gia đình: Việt nuôi một đứa trẻ có sự phát triển bình thường đã có giờ chăm lo cho một đứa trẻ bị tăng động khó gấp nhiều lần, vì trẻ rất không được bình thường từ tính cách tư duy nên cần đến can thiệp. Cha mẹ sẽ phải vừa xong hành cùng con điều trị và kiếm kinh tế điều trị cho con cũng như sinh hoạt hàng ngày, hoặc cha mẹ không nhất quán quan điểm trong việc dạy dỗ con.
Trong giao tiếp: Bởi tính cách hay nóng giận, thái độ hung hăng cho nên không thể chơi cùng, dần sẽ mắc thêm nhiều các bệnh lý như trầm cảm, rối loạn cảm xúc, rối loạn lưỡng cực…
Sự nghiệp: Một đứa trẻ tăng động không được chữa trị khi lớn lên khó có thể tìm được một công việc phù hợp bởi khả năng tập chung không cao, năng xuất làm việc rất kém , bốc đồng, khó kiểm soát hành vi, tính kiên trì không có sẽ dẫn đến hay “nhảy” việc làm ảnh hưởng rất lớn đến người khác.
Làm gì khi trẻ bị tăng động giảm chú ý?
Khi có dấu hiệu tăng động được chẩn đoán và điều trị đúng và can thiệp tích cực sẽ làm giảm bớt hình vi quá khích, cải thiện khả năng học hỏi tập trung, chú ý. Sau đây là một số phương pháp dạy trẻ tăng động giảm chú ý mà chuyên gia khuyên nên làm:
Yêu cầu tư vấn