---

Những dấu hiệu cho thấy bạn mắc chứng OCD

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) đặc trưng bởi những suy nghĩ, những thôi thúc hoặc những hình ảnh (ám ảnh) lặp đi lặp lại, dai dẳng, không mong muốn và xâm nhập và/hoặc bởi các hành vi lặp đi lặp lại hoặc hành vi tinh thần lặp đi lặp lại mà bệnh nhân cảm thấy bị thôi thúc phải làm (cưỡng chế, nghi lễ) để thử làm giảm bớt hoặc ngăn chặn sự lo lắng mà những ám ảnh đó gây ra. Chẩn đoán dựa trên tiền sử.

OCD là gì?

OCD là viết tắt của Obsessive-Compulsive Disorder hay còn gọi là rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đây là rối loạn tâm thần khiến một người có suy nghĩ ám ảnh (obsessive thoughts), và hành vi cưỡng chế (compulsive behaviors).

Ám ảnh là những suy nghĩ, thôi thúc hoặc hình ảnh tinh thần không mong muốn, có tính xâm nhập, sự hiện diện của các ám ảnh này thường gây ra đau khổ hoặc lo lắng rõ rệt. Các chủ đề nổi bật của nỗi ám ảnh bao gồm tổn hại (ví dụ: sợ làm hại bản thân hoặc người khác), làm sạch hoặc nhiễm bẩn (ví dụ: bệnh nhân có thể bị ám ảnh về việc bị nhiễm bẩn hoặc vi trùng), những suy nghĩ bị cấm đoán hoặc cấm kỵ (ví dụ: ám ảnh hung hăng hoặc tình dục), và nhu cầu đối xứng. Những ám ảnh là những trải nghiệm không thích thú. Do đó, bệnh nhân thường cố gắng phớt lờ và/hoặc ngăn chặn chúng, hoặc cố gắng vô hiệu hóa chúng bằng cách thực hiện một hành vi ép buộc.

Cưỡng chế (thường được gọi là nghi thức) là những hành vi có mục đích, lặp đi lặp lại quá mức mà mọi người cảm thấy họ phải làm để ngăn chặn hoặc giảm bớt lo lắng do những suy nghĩ ám ảnh của họ gây ra hoặc để hóa giải những ám ảnh của họ.

Dấu hiệu nhận biết bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD là bệnh lý không được nhiều người quan tâm và thường bỏ qua khiến căn bệnh ngày càng trầm trọng và việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

Có rất nhiều dấu hiệu để nhận biết tình trạng này, tuy nhiên, ranh giới giữa bị bệnh và không bị bệnh thường rất mong manh và còn tùy thuộc vào mức độ của sự rối loạn. Sau đây là một số dấu hiệu nhận biết bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế bạn nên biết:

Thói quen rửa tay quá kỹ

Nếu bạn luôn cảm thấy sợ bẩn và luôn rửa tay rất kỹ bằng dung dịch khử trùng; bạn có thể đang bị ám ảnh sợ nhiễm bệnh. Đây là một trong những nỗi ám ảnh thường gặp nhất của bệnh OCD.

Tuy nhiên, thói quen sạch sẽ cũng có thể chỉ vì bạn muốn phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm. Vậy khi nào thói quen sạch sẽ trở nên bất thường?

Những biểu hiện sau đây có thể là dấu hiệu OCD:

• Bạn có thói quen rửa tay nhiều lần và lau chùi kỹ từng móng tay.
• Bạn luôn nghĩ đến vi trùng hay mầm bệnh ngay cả khi vừa rửa tay xong.
• Bạn sợ hãi mầm bệnh ở khắp mọi nơi một cách vô lý. Ví dụ như sợ mắc bệnh HIV từ giỏ hàng ở siêu thị.

Dọn dẹp nhà cửa theo nguyên tắc cứng nhắc

OCD khiến bạn luôn đặt ra những nguyên tắc khi dọn dẹp nhà cửa; và bắt buộc phải tuân theo chúng một cách chính xác.

Đó có thể là dọn dẹp phòng 1 lần mỗi ngày, quần áo dơ không để quá 3 ngày; rác để đúng chỗ quy định ngoài cổng. Bạn yêu cầu mọi ngóc ngách trong nhà đều phải sạch sẽ và không khí cần tinh khiết.

Nếu bạn có thể dành ra hàng giờ mỗi ngày chỉ để dọn dẹp nhà cửa; đó có thể là một dấu hiệu của bệnh OCD:

• Bạn không thể bỏ qua việc dọn dẹp ngay cả khi mệt mỏi.
• Bạn luôn cảm thấy lo lắng vi trùng xuất hiện khắp nơi trong nhà.
• Bạn trang bị nhiều dụng cụ vệ sinh để làm sạch căn nhà một cách tuyệt đối.
• Bạn cảm thấy khó chịu, bức bối; hoặc thậm chí lo lắng, sợ hãi nếu không dọn dẹp đúng nguyên tắc. 

Cảm giác cần phải kiểm tra

Bạn thường làm xong một việc nhưng vẫn quay đi quay lại kiểm tra nhiều lần? Cảm giác thôi thúc cần phải kiểm tra có thể do bạn có tính cách cẩn trọng; song đồng thời cũng là một dấu hiệu của bệnh OCD. Hành vi kiểm tra gặp đến 30% ở những người mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Bạn nên lưu ý nếu thấy bản thân có các dấu hiệu bệnh OCD sau đây:

• Bạn thường đi trễ vì loay hoay kiểm tra điện, nước hay ổ khóa nhà.
• Bạn có xu hướng kiểm tra một việc mình mới làm xong nhiều hơn 3 lần.
• Bạn hay bị trễ deadline vì luôn kiểm tra mọi thứ rất nhiều lần nên tốn nhiều thời gian.
• Bạn cảm thấy khó chịu, lo lắng nếu không được kiểm tra đúng số lần quy định của mình.

Nỗi ám ảnh về những con số do bệnh OCD

Xét về khía cạnh tâm linh, nhiều người vẫn thích chọn những “con số may mắn” theo con giáp, phong thủy… Vậy dấu hiệu của bệnh OCD liên quan đến con số là gì?

Để xác định mình có bị ám ảnh về những con số hay không; bạn có thể xem xét các dấu hiệu sau đây:

• Bạn luôn bị thôi thúc phải đếm số mọi thứ như số bậc cầu thang; số ô cửa sổ số người trong phòng.
• Bạn sẽ cảm thấy bất an hay lo lắng khi gặp phải những con số mà bạn cho là không may mắn; và suy nghĩ đó ám ảnh bạn nhiều giờ, cả ngày hoặc thậm chí nhiều ngày.

Khả năng tổ chức tốt

Những ai mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường là người cầu toàn nên có khả năng tổ chức đáng nể. Họ không những quan tâm đến từng chi tiết nhỏ mà còn bị ám ảnh bởi tính đối xứng của mọi thứ xung quanh.

Đối với những người mắc OCD, mọi thứ phải mang đến cảm giác ổn, nhìn cân đối và đúng số lượng. Bên cạnh những ưu điểm vượt trội về khả năng tổ chức; sự cầu toàn có thể gây ra một số vấn đề sau đây cho người bệnh OCD:

• Bạn khiến người khác khó chịu vì sự cầu toàn quá tiểu tiết của bản thân.
• Bạn không có thời gian nghỉ ngơi và thường bị chậm tiến độ công việc vì tập trung nhiều vào những chi tiết nhỏ và phức tạp.
• Việc sắp xếp mọi thứ đúng trật tự, đối xứng đôi khi không phải là sở thích của bạn; mà nó giúp bạn giảm lo lắng và căng thẳng.

Sợ hãi bạo lực quá mức

Bất cứ ai cũng sợ hãi bạo lực, song bạn cần phân biệt được như thế nào là quá mức. Nếu bạn né tránh đám đánh nhau trên đường thì đó là bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn không dám ra công viên để tập thể dục vì tưởng tượng cảnh sẽ gặp yêu râu xanh hay trộm cướp; đó có thể là dấu hiệu của bệnh OCD.

Nỗi ám ảnh mà người bệnh OCD có thể trải qua là gì?

• Sợ hãi bị người thân bạo hành khi làm một điều gì đó sai lầm hoặc có lỗi.
• Sợ hãi con mình đi học bị bạn bè bắt nạt, cô giáo đánh đòn hay gặp kẻ xấu.
• Sợ hãi bị người khác đánh đập hay xâm hại tình dục mỗi khi ra đường lúc vắng người.

Dằn vặt về các mối quan hệ

Khi yêu mến một ai đó, bạn sẽ có xu hướng quan tâm đến suy nghĩ và cảm xúc của họ nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên cảm thấy dằn vặt, sợ làm người khác tổn thương hay gây tổn hại đến mối quan hệ dù chỉ là với những tình huống xung đột nhỏ thường ngày thì đây cũng là một dấu hiệu của bệnh OCD. Bạn bị ám ảnh đến mức chỉ nóng lòng muốn biết suy nghĩ của đối phương càng sớm càng tốt để có thể cảm thấy thoải mái hơn.

Bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế được chẩn đoán như thế nào?

Bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường khởi phát ở độ tuổi từ 15 – 25, tỷ lệ nam phát bệnh sớm hơn nữ nhưng tỷ lệ nữ mắc bệnh lại cao hơn nam giới. Căn bệnh này gây ra khá nhiều rắc rối cho người bệnh và những người xung quanh như ảnh hưởng đến công việc, ngoại hình, tăng xung đột trong xã hội, gây hại cho mọi người xung quanh bởi suy nghĩ tiêu cực,…

Mặc dù có rất nhiều dấu hiệu để nhận biết bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế nhưng các dấu hiệu trên chỉ mang tính tương đối. Để biết chính xác bản thân có đang mắc phải tình trạng này hay không, người bệnh cần đến bệnh viện để kiểm tra, thăm khám.

Để đánh giá căn bệnh này, bác sĩ chủ yếu dựa vào các biểu hiện lâm sàng. Vì vậy, người bệnh nên trung thực thông báo với bác sĩ tất cả những vấn đề mình đang gặp phải để quá trình chẩn đoán diễn ra thuận lợi và chính xác nhất.

Việc chẩn đoán chứng rối loạn ám ảnh cưỡng bức thường được thực hiện với bác sĩ tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa thần kinh. Quá trình chẩn đoán diễn ra nhanh chóng hay lâu hơn phụ thuộc vào sự tin tưởng của người bệnh đối với bác sĩ. Đặc biệt là đối với người bệnh OCD còn nhỏ tuổi, trẻ cần nhiều thời gian hơn để trẻ giãi bày được tất cả những vấn đề mà không lo lắng sợ hãi. Bác sĩ cũng như người nhà bệnh nhân cần phải thực sự kiên nhẫn trong quá trình chẩn đoán.

Bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế không khó nhận ra nếu người thân, gia đình và bạn bè quan tâm, chú ý nhiều hơn đến người bệnh. Việc chẩn đoán sớm tình trạng này sẽ giúp người bệnh sớm tiếp thu trị liệu và thoát khỏi căn bệnh tâm lý này.