“Con nhà người ta” đã bi bô cả ngày, còn con mình vẫn “im thin thít”? Đừng vội lo lắng, cha mẹ nhé! Chậm nói là vấn đề khá phổ biến ở trẻ nhỏ. Điều quan trọng là chúng ta cần hiểu đúng, làm đúng để giúp con phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả.
1. Dạy trẻ bằng cách lặp lại sai phương pháp
Nhiều cha mẹ nghĩ rằng chỉ cần lặp đi lặp lại từ ngữ với trẻ thì trẻ sẽ học nói. Tuy nhiên, việc lặp lại một cách máy móc, thiếu cảm xúc và không có ngữ cảnh cụ thể lại không kích thích não bộ tiếp thu ngôn ngữ. Trẻ học nói qua tương tác thực tế, chứ không phải chỉ đơn thuần qua việc nghe lặp lại từ vựng.
➡ Cha mẹ nên kết hợp lời nói với hành động cụ thể, biểu cảm gương mặt, và tạo ra bối cảnh sống động để giúp trẻ hiểu và nhớ từ lâu hơn. Ví dụ: Khi chơi đồ chơi, hãy gọi tên, miêu tả hành động, đặt câu hỏi…
2. Ép trẻ nói khi chưa sẵn sàng
Việc liên tục yêu cầu trẻ phải nói, bắt trẻ lặp lại một từ hoặc một câu khiến trẻ cảm thấy áp lực, lo lắng và sợ hãi. Một số trẻ có thể phản kháng, từ chối giao tiếp hoặc thậm chí cảm thấy sợ nói. Điều này vô tình làm tổn thương lòng tự tin của trẻ.
➡ Thay vì ép, hãy tạo cơ hội thoải mái cho trẻ tự bày tỏ. Ví dụ: đợi trẻ chỉ vào đồ vật, rồi bạn gọi tên nó. Khuyến khích, khen ngợi mọi nỗ lực giao tiếp, dù chỉ bằng ánh mắt hay cử chỉ.
3. So sánh con với bạn bè đồng trang lứa
So sánh là một sai lầm phổ biến, ví dụ: “Sao con không nói được như bạn A, bạn B?” – Câu nói này vô tình “dán nhãn” con khiến trẻ cảm thấy mình “khác biệt” theo chiều hướng tiêu cực. Điều này dễ dẫn đến tự ti, thu mình, ảnh hưởng tới khả năng phát triển ngôn ngữ và cảm xúc xã hội.
➡ Mỗi đứa trẻ là một “bông hoa” độc đáo đều có tốc độ phát triển riêng. Thay vì so sánh, hãy kiên nhẫn quan sát tiến bộ từng bước nhỏ của con và ghi nhận điều đó.
4. Giao tiếp một chiều không hiệu quả
Nhiều cha mẹ nói rất nhiều với con, nhưng đó chỉ là nói một chiều, trẻ không có cơ hội tương tác, đáp lời. Giao tiếp hiệu quả phải là sự trao đổi hai chiều – cả nói, nghe, nhìn, và phản hồi cảm xúc.
➡ Hãy đặt câu hỏi mở, chờ đợi con phản hồi, dùng ánh mắt, nét mặt, cử chỉ để khuyến khích trẻ tham gia. Những tương tác giàu tính cảm xúc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tự nhiên và hiệu quả hơn.
5. Giao cho thiết bị điện tử nhiệm vụ dạy nói thay mình
Việc để trẻ tiếp xúc nhiều với điện thoại, tivi với lý do “học từ vựng”, “nghe tiếng Anh” thực chất không mang lại hiệu quả phát triển ngôn ngữ. Trẻ cần học từ tương tác người thật – ngữ điệu thật – cảm xúc thật.
➡ Thiết bị có thể dùng như công cụ hỗ trợ, nhưng không thay thế được vai trò của người lớn trong việc tương tác ngôn ngữ với trẻ. Hãy dành thời gian chơi, trò chuyện, đọc sách cùng con.
Tóm lại:
Dạy trẻ chậm nói là một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, yêu thương và hiểu biết. Hãy cùng con “vượt qua thử thách”, biến giao tiếp thành một niềm vui, không phải là một “cuộc chiến”! Việc dạy trẻ chậm nói tại nhà cần có chiến lược, tình thương và sự hiểu biết đúng đắn. Trẻ cần được cảm nhận rằng giao tiếp là một niềm vui, không phải một nghĩa vụ.