Thế nào là hội chứng đãi ngược bản thân?

Thế nào là hội chứng đãi ngược bản thân?

Giới thiệu

Hội chứng ngược đãi bản thân là một thuật ngữ được sử dụng để mô tả một mẫu hành vi tự hủy hoại hoặc tự phá của một người đối với chính mình. Đây là một trạng thái tâm lý mà người bị ảnh hưởng thường có xu hướng gây tổn thương cho bản thân, không tự tin và tự đánh giá thấp mình.

Người mắc phải hội chứng ngược đãi bản thân thường có cảm giác tự ái mạnh mẽ, thiếu lòng tin vào khả năng của bản thân và có xu hướng tự đánh giá tiêu cực. Họ có thể chọn hành động và quan hệ xã hội không phù hợp, có thể gặp khó khăn trong việc đạt được mục tiêu cá nhân và có thể tự đặt mình vào những tình huống đau khổ hoặc đáng buồn.

Nhận biết hội chứng đãi ngược bản thân

Nhận biết người mắc hội chứng ngược đãi bản thân có thể là một quá trình phức tạp, vì mỗi người có thể có các dấu hiệu và biểu hiện khác nhau. Tuy nhiên, dưới đây là một số dấu hiệu chung mà bạn có thể lưu ý:

Khó khăn trong quản lý cảm xúc: Họ có thể gặp khó khăn trong việc nhận ra và quản lý cảm xúc của mình. Có thể có sự biến đổi tâm trạng, cảm giác bất an, hoặc khó chịu trong cuộc sống hàng ngày.

Tự đánh giá thấp: Người mắc hội chứng ngược đãi bản thân thường có niềm tin tự thân yếu, tự đánh giá thấp và có cảm giác tự ái mạnh mẽ. Họ có thể coi mình là vô giá trị, không xứng đáng với sự hạnh phúc hoặc thành công.
Tự hủy hoại: Người bị ảnh hưởng có thể có xu hướng tự phá hoại mình bằng cách thực hiện những hành động tự hủy hoại hoặc không làm điều gì để đạt được mục tiêu cá nhân. Họ có thể từ chối cơ hội, tránh sự phát triển và tự ràng buộc mình trong một vòng lặp tiêu cực.
Tự cô lập xã hội: Người mắc hội chứng ngược đãi bản thân có thể có khó khăn trong việc xây dựng và duy trì quan hệ xã hội. Họ có thể cảm thấy không tự tin trong việc giao tiếp, tránh xa sự kết nối xã hội và có xu hướng cô đơn.

Nguyên nhân gây hội chứng tự ngược đãi bản thân

Hội chứng tự ngược đãi bản thân có thể có nguyên nhân gốc từ nhiều yếu tố khác nhau. Một số nguyên nhân chính bao gồm kinh nghiệm tra tấn và lạm dụng, tổn thương từ tuổi thơ, áp lực xã hội, rối loạn tâm lý, và mô hình hóa hành vi tự ngược đãi. Những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành những tư duy và mô hình tự đánh giá tiêu cực, dẫn đến hội chứng tự ngược đãi bản thân. Tuy nhiên, điều quan trọng là nhận ra rằng hội chứng này không phải là lỗi của người bị ảnh hưởng, và hỗ trợ tâm lý chuyên sâu là cần thiết để giúp họ vượt qua và phục hồi.

Kinh nghiệm tra tấn và lạm dụng: Những trải nghiệm tra tấn và lạm dụng trong quá khứ có thể tạo ra những tổn thương tâm lý sâu sắc. Những trải nghiệm đau khổ này có thể gây ra sự tự đánh giá thấp, tự trách mình, và mô hình hành vi tự hủy hoại.
Tổn thương từ tuổi thơ: Môi trường gia đình không ổn định, sự thiếu yêu thương, sự bạo lực gia đình hay bị bỏ rơi có thể tạo ra những tổn thương tâm lý sâu sắc. Những trải nghiệm tiêu cực này trong tuổi thơ có thể ảnh hưởng lớn đến cách người ta tự đánh giá và coi mình.

Mô hình hóa hành vi tự ngược đãi: Trong một số trường hợp, người ta có thể đã mô hình hóa và học từ môi trường xung quanh cách tự đánh giá thấp và tự hủy hoại. Ví dụ, nếu một người lớn trong gia đình luôn tự trách mình và tỏ ra không tự tin, người khác trong gia đình có thể bắt chước mô hình hành vi này.

Áp lực xã hội: Áp lực xã hội từ gia đình, bạn bè, xã hội và các tiêu chuẩn về thành công, ngoại hình hoặc hiệu suất có thể tạo ra sự căng thẳng và tự ái trong người. Cảm giác không đáp ứng được sự kỳ vọng này có thể dẫn đến hội chứng tự ngược đãi bản thân.

Hậu quả chứng tự ngược đãi bản thân

Hội chứng tự ngược đãi bản thân gây ra nhiều biến chứng nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời. Về bản chất, các hành vi tự gây hại của bệnh nhân không với mục đích tự sát. Tuy nhiên, sự lặp đi lặp lại của những hành vi này có thể làm trầm trọng các bệnh tâm thần sẵn có và gia tăng nguy cơ tự sát.

Người mắc hội chứng này thường không chú ý đến việc chăm sóc bản thân nên các vết rạch thường có nguy cơ bị nhiễm trùng, để lại sẹo và đôi khi gây biến dạng cơ thể. Dù không phổ biến nhưng đã có trường hợp tử vong do các thương tích nặng.

Ngoài biến chứng do các hành vi tự hại, tâm lý bất ổn, căng thẳng và thường xuyên tức giận ở bệnh nhân cũng gây ra không ít phiền toái trong cuộc sống. Hầu hết người mắc hội chứng này rất khó duy trì được các mối quan hệ, ngay cả với gia đình. Nếu có bạn bè thì thường là những trẻ có hành vi và nhận thức tương tự.

Hội chứng tự ngược đãi bản thân là tiền đề của nhiều vấn đề tâm lý khi trưởng thành như rối loạn nhân cách ranh giới, trầm cảm, rối loạn lo âu,… Ngoài ra, trẻ mắc hội chứng này cũng có nguy cơ lạm dụng chất, nghiện rượu và phạm tội cao hơn phần vì không biết cách giải tỏa tâm lý, phần vì muốn thu hút sự chú ý và quan tâm từ những người xung quanh.

Điều trị hội chứng tự ngược đãi bản thân thế nào?

Hội chứng tự ngược đãi bản thân thường được chẩn đoán thông qua đánh giá thể chất và tâm lý. Không có bất cứ xét nghiệm nào có thể phát hiện ra hội chứng này. Thực tế cho thấy, rất ít bệnh nhân chủ động đến gặp bác sĩ mà đa phần được người thân đưa đến khi gia đình, bạn bè phát hiện các hành vi tự gây thương tích.

Thông thường, bệnh nhân sẽ được chẩn đoán mắc hội chứng này khi đã loại trừ các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, rối loạn nhân cách, rối loạn lo âu,… Bởi trong nhiều trường hợp, hành vi tự hại là một phần của các rối loạn tâm thần bên cạnh rối loạn về cảm xúc, tư duy và hành vi.

Phương pháp chính đối với điều trị hội chứng tự ngược đãi bản thân là tâm lý trị liệu nhằm thay đổi hành vi tự hại, đồng thời phát triển kỹ năng sống và kỹ năng quản lý cảm xúc. Bệnh nhân cũng có thể phải sử dụng thuốc nếu có các triệu chứng lo âu, trầm cảm. Phần lớn bệnh nhân được điều trị ngoại trú, rất ít trường hợp phải nhập viện.

Tâm lý trị liệu: Phương pháp này được dùng phổ biến nhất hiện nay mục tiêu của phương pháp này là giúp bệnh nhân xác định được vấn đề của bản thân và quản lý những vấn đề này nhằm tránh các hành vi tự gây thương tích.

Bên cạnh đó, tâm lý trị liệu còn trang bị những kỹ năng để bệnh nhân học cách đối phó với nỗi đau tinh thần, biết cách điều tiết cảm xúc, tăng kỹ năng xã hội và cải thiện các mối quan hệ cá nhân. Với trẻ trong độ tuổi vị thành niên, trị liệu tâm lý thường sẽ được thực hiện cùng với gia đình để bố mẹ có thể thấu hiểu cảm xúc và suy nghĩ của con cái. Từ đó thay đổi cách giáo dục mang tính kỷ luật và cứng nhắc.

Hội chứng tự ngược đãi bản thân là rối loạn tâm lý khá phổ biến ở trẻ vị thành niên và người ở đầu độ tuổi trưởng thành. Đa phần người mắc hội chứng này đều không được gia đình, nhà trường quan tâm và giáo dục đúng cách. Do đó, thay đổi cách giáo dục và quan tâm hơn đến cảm xúc, suy nghĩ của con cái chính là biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa và cải thiện bệnh hiệu quả nhất.

Chúng ta cần hiểu rằng hội chứng tự ngược đãi bản thân không phải là lỗi của bất kỳ ai. Đó là một vấn đề tâm lý phức tạp và cần sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý. Trong quá trình nhận biết và đối mặt với hội chứng này, việc tạo ra một môi trường ủng hộ và khuyến khích người bị ảnh hưởng tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên sâu là vô cùng quan trọng.