1. Tăng động giảm chú ý (ADHD) là gì?

Tăng động giảm chú ý (ADHD – Attention Deficit Hyperactivity Disorder) là một rối loạn phát triển thần kinh thường gặp ở trẻ em, và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Trẻ mắc ADHD thường gặp khó khăn trong việc duy trì sự tập trung, dễ bị xao nhãng, hành động bốc đồng và có những biểu hiện vận động thái quá không phù hợp với tình huống. Đây không phải là vấn đề về ý thức hay giáo dục, mà là một rối loạn có liên quan đến hoạt động não bộ và hệ thần kinh.

2. Nguyên nhân trẻ bị tăng động giảm chú ý (ADHD)

Hiện nay, chưa có một nguyên nhân cụ thể duy nhất gây ra ADHD, nhưng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng đây là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố sinh học, di truyền và môi trường:

Yếu tố di truyền: ADHD có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu cha mẹ hoặc người thân trong gia đình từng mắc ADHD, trẻ sẽ có nguy cơ cao hơn.

Rối loạn chức năng não bộ: Các vùng não chịu trách nhiệm về sự chú ý, kiểm soát hành vi và ra quyết định có thể hoạt động khác biệt ở trẻ ADHD, đặc biệt là vùng thùy trán.

Ảnh hưởng trong thai kỳ và khi sinh: Trẻ sinh non, nhẹ cân, mẹ hút thuốc hoặc sử dụng chất kích thích, rượu trong thời kỳ mang thai đều có nguy cơ cao bị ADHD.

Môi trường sống: Môi trường giáo dục căng thẳng, thiếu sự quan tâm, hoặc tiếp xúc với chất độc (như chì) trong giai đoạn phát triển cũng có thể là yếu tố tác động.

3. Biểu hiện nhận biết trẻ mắc ADHD

Biểu hiện ADHD thường xuất hiện từ sớm (trước 12 tuổi), chia thành ba nhóm chính:

a. Giảm chú ý:

Dễ mất tập trung khi học hoặc làm việc.

Không chú ý đến chi tiết, hay mắc lỗi do bất cẩn.

Khó khăn trong việc tổ chức công việc hoặc duy trì trật tự.

Dễ bị xao nhãng bởi các kích thích bên ngoài.

Quên làm bài tập, quên đồ dùng học tập, không hoàn thành công việc được giao.

b. Tăng động:

Luôn vận động, không ngồi yên lâu, ngay cả trong môi trường cần giữ yên tĩnh (lớp học, bữa ăn).

Leo trèo, chạy nhảy không kiểm soát.

Nói nhiều, khó kiểm soát hành động của mình.

c. Bốc đồng:

Trả lời vội vàng khi chưa nghe hết câu hỏi.

Khó chờ đợi đến lượt mình (xếp hàng, chơi trò chơi).

Cắt ngang câu chuyện của người khác, can thiệp vào hoạt động của người khác.

Lưu ý: Trẻ mắc ADHD không phải lúc nào cũng hiếu động rõ rệt, có những trẻ chỉ biểu hiện kém chú ý mà không tăng động nhiều – dạng này dễ bị bỏ sót trong chẩn đoán.

4. Hậu quả khi trẻ bị ADHD (nếu không được can thiệp kịp thời)

Nếu không được phát hiện và hỗ trợ đúng cách, ADHD có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều mặt trong đời sống của trẻ:

Học tập: Trẻ có thể học kém, mất hứng thú học tập, thường xuyên bị giáo viên phê bình do không chú ý, mất trật tự.

Quan hệ xã hội: Khó kết bạn, dễ bị bạn bè xa lánh vì hành vi bốc đồng, khó kiểm soát cảm xúc.

Gia đình: Gây căng thẳng trong mối quan hệ với cha mẹ và người thân, dẫn đến mâu thuẫn, hiểu lầm.

Tâm lý: Trẻ dễ bị lo âu, trầm cảm, tự ti vì thường xuyên bị chỉ trích và không được hiểu đúng.

Nguy cơ phát triển các rối loạn khác: ADHD không được điều trị có thể dẫn đến các rối loạn hành vi, rối loạn chống đối xã hội, nghiện internet, chất kích thích ở tuổi vị thành niên.